Praktyka historii
v Równina lelantyjska – południowe wybrzeże Eubei, miasta Chalkis i Eretria;
v Wojna między nimi o równinę pod koniec VIII stulecia; pierwszy podział starożytnego świata, potem w V w. ; pisze Herodot, Hezjod;
v Zdaniem autora obraz tej wojny i tak nie jest prawdziwy; tej wojny może nie było;
v Krytyka nadmiernego zaufania pokładanego przez naukowców w prace starożytnych historyków i źródła archeologiczne, łączenia faktów opisywanych w różnych epokach i na tej podstawie wysnuwania obrazu danego konfliktu;
v Historia – przeszłość ; akt badania przeszłości (historia- z greckiego dociekanie);
v Ewolucja patrzenia na historię- od faktów o przeszłości, przez subiektywny obraz, po bajkę;
v Tukidydes, koniec V w. p.n.e. uznawany za ojca historii- tak naprawdę w jego dziele echa opisów Herodota, odpowiednie zabiegi literackie (oddanie charakteru postaci przez sposób jej przemawiania);
v To metoda i teoria, jaką obieramy nadaje kształt historii (wybieramy odpowiednie fakty, uznajemy coś za ważne a coś za małoważne);
Źródła, dowody, daty
v Źródła bezpośrednie- przekazy pisane współczesne wydarzeniom, których dotyczą;
v Źródła pośrednie - -//- opracowane w późniejszym okresie;
v By poprzeć jakąś tezę musimy korzystać ze źródeł, a nie z opracowań;
v Dzieje Herodota nie są źródłem bezpośrednim, bo opis wojny, który przedstawia powstał 50 lat później;
v Nie ma niezawodnej metody ustalenia wiarygodności źródła ALE :
o Bliskość czasowa;
o Zgodność z kontekstem – w jakim stopniu można dopasować źródło do naszego mniemania o danej epoce; X był przeciwnikiem Aten więc jego relacja nie jest pozbawiona elementów subiektywnych; czy X mógł mieć wielki grób, skoro wg tego co wiemy, wtedy nie stawiano grobów?
o Intencjonalność – co źródło chce przekazać, jak postrzega wiedzę czytelników;
v Pierwszy utwór spisany prozą VI w. p.n.e. a dzieło to Dzieje Herodota „ojca historii”
v Dzieje Herodota przedstawiają konflikt grecko-perski 480-479
v Poematy na potrzeby religijne oddawały ogólne przekonania, a pieśni solowe na sympozja partykularne interesy;
v Świadectwa archaicznych poetów powinny być oceniane ostrożnie, bo np. datowanie może być zawodne bo to mogą być spisy wielu pokoleń;
v Hezjod – Teogonia, Prace i dni
v Coraz częściej przyjmuje się pogląd, że Homer i Hezjod tworzyli w VII w. p .n..e (zapowiedź zdobyci Troi nawiązuje do relacji o zdobyciu Babilonu w VII w.);
v Prace i dni dydaktyczne przesłanie poematu, przybiera postać rolnika;
v Źródła epigraficzne-wyryte lub namalowane na kamiennych, metalowych albo terakotowych powierzchniach teksty;
v Inskrypcje publiczne (kodeksy, napisy dziękczynne) lub prywatne (epitafia, graffiti);
v Datowanie też na podstawie kształtu liter;
v Źródła numizmatyczne niewielkie znaczenie;
v 425 p.n.e. ateńska agora lista archontów eponimów spartański wykaz eforów, ułatwione datowanie;
v Lata liczono też za pomocą dużych igrzysk panhelleńskich wykaz Hippasza czy Arystotelesa; znamy z listy Africanusa z 3 w n.e.;
v Datowano też na podstawie kadencji urzędów religijnych Hellanikos;
v Euzebiusz próba synchronizacji porządku rzymskiego, greckiego i żydowskiego;
v Datowanie archeologiczne C14, termoluminescencyjne (ilość wypromieniowanego światła), styl [ attycki, koryncki kolejno od 1200 pógźnohelladzki, submykeński, wczesny, średni i późny protogeometryczny(do 900), wczesny, średni, późny geometryczny(700), -//- attycki/koryncki (ok. 550) czarno figurowy i czerwono figurowy (do 480)/ dojrzały koryncki ]
v Nazwy faz pochodzą od dekoracji malowanej na wazach;
v Geometryczna – faliste linie, meandry, romby, kwadraty, trójkąty później stylizowane na ludzi i zwierzęta;
v Im starsze naczynia, tym niżej zakopane;
v Punkty zaczepienia datowania ceramiki – niszczenie miast odnotowywane we wschodnich kronikach i zakładanie kolonii na zachodzie;
Koniec mykeńskiego świata i tego konsekwencje
v Grecja archaiczna – VIII w. p.n.e. bo niby wtedy pojawiły się poleis, Hall to podważa;
v „grób Agamemnona” XIX w.; datowana na XVI w. p.n.e. ;
v Zapewne nie z zewnątrz tylko wyodrębnienie elity w miejscowej populacji, bo obok grobu Agamemnona też inne datowane na XVII p.n.e.;
v Kultura mykeńska czerpie z minojskiej (Kreta) a ta z Bliskiego Wschodu;
v Pałace o funkcjach gospodarczych zakładane w epoce brązu przez mykeńskie elity np. w Mykenach czy Tebach;
v Kultura mykeńska 1600-1100 lub 1400-1200); najstarsza kultura Grecji kontynentalnej na półwyspie peloponeskim;
v 1952 odczytanie pisma linearnego typu B informacje o administracji mykeńskich królestw wymieniają liczne zawody - złożony podział pracy; rozbudowana hierarchia administracyjna; najwyższy wanaka m.in. funkcje militarne, sądownicze, religijne;
v Ok. 1200 pod koniec fazy ceramiki późno helladzkiej 3b tajemnicza klęska dotyka świat helleński – pożary trwaią niektóre pałace;
v Być może katastrofa naturalna, a może napad Dorów;
v Dziedzictwo doryckie – przyznają się do niego północna Afryka, południowa Italia, południowo-zachodnia Grecja; cementuje sprzymierzenie ze Spartą w czasie wojny peloponeskiej;
v Wielka migracja wieków ciemnych – Tukidydes, 80 lat po wojnie trojańskiej (wikipedia 1150), Dorowie pod przewodnictwem Heraklidów (potomków Heraklesa) na południe, wypierają Achajów, oni na północ Peloponezu, a stamtąd Jonowie na wyspy Jońskie;
v Tradycję ma potwierdzać rozmieszczenie dialektów (zachodniogreckie, eolskie, attycko-jońskie i arkadyjsko-cypryjskie) ale ta teoria też obalona – może zwyczajnie wędrowcy przenosili;
v Innym argumentem organizacja instytucjonalna – fyle o takich samych nazwach, wywodzące swoje korzenie z układu doryckiego - spekulacje; nazwy stosunkowo późne i nie dla wszystkich udowodnione; nazwy fyl raczej zapożyczone niż odziedziczone;
v Fyle zbyt zorganizowane, zapewne wykształciły się dopiero w społecznościach zorganizowanych społeczno-politycznie;
v Obróbka metali i pochówki przyniesione teoretycznie od Dorów, zapewne wcześniej;
v (bo wcześniej pojedyncze przykłady – przed 1200);
v Zniszczone pałace ale są też całe na terenach, które opanowali Dorowie- teza- była katastrofa ok. 1200 a tak jak chce tradycja przybyli Dorowie, tylko 100 lat po tym, wykorzystując osłabienie członków kultury mykeńskiej;
v Jedynym zgodnym źródłem są teksty literackie, ale one powstały później i nie potrafią określić ojczyzny Dorów jednoznacznie;
v Być może za zniszczenia odpowiadają ludy morza <wędrówki ok. 13 w.> sycylijczycy, Libijczycy, Etruskowie, Sardyńczycy ?
v Egipt odpiera te ataki
v Teorie klimatyczne, ekonomiczne (upadają pałace zburzone przez głodną ludność), sejsmiczne; brak ostatecznej odpowiedzi
v Po 1200 na 300 lat w zapomnienie idą robotnicy i pismo, bo nie ma już pałaców- nie ma dla kogo pracować;
v Pojawia się w VIII w. nie wiemy skąd, linearne typu b zaginęło w 1200; nowe np. Ostia na butelce;
v Pismo greckie to być może zaadaptowane pismo fenickie;
v Z tego okresu tylko inskrypcje w postaci imion, bez znaczenia;
v Wieki ciemne 1200-750; nazywane tak ze względu na trudności z odnalezieniem źródeł pisanych i naszą stosunkowo małą wiedze o tym okresie;
v Wyraźny spadek ilości zabudowy;
v Spadek liczby populacji;
v Argos – jedna z większych osad wieków ciemnych;
v Mniej ludzi bo: katastrofy 1200; ciągłe przemieszczanie się, w tym na Bliski Wschód; zmiana diety ze strączkowej na mięsną;
v Pytanie, czy wiek ciemny w ogole był i ile trwał oceniamy to na podstawie odniesień do spisu listy faraonów, a uderza fakt, że przez tyle setek lat nie zapomniano pisma czy wzorów figurowych -> koncepcja, żeby skrócić ten czas o połowę
v Wiek ciemny- zanik władzy centralnej, powinności;
Wspólnoty miejsca
v Poleis – małe wspólnoty o różnym stopniu autonomii; najczęściej występująca formacja polityczna w starożytnej Grecji;
v Na podstawie dzieł Homera przyjmuje się, że powstało w VIII w., ale niewiadomo czy same te dzieła są z VIII w.;
v Arystoteles podaje w Polityce (VII w.) definicję poleis rozumianego jako organizm powstały w wyniku połączenia się ze sobą wiosek;
v Na tyle mała, by wszyscy się znali, na tyle duża, by można było podzielić pracę i mieć zapewnioną autarkię (samowystarczalność); samorządna i niepodległa;
v W okresie klasycznym rozumiane jako miasto, terytorium wraz z przyległościami lub polityczna wspólnota;
v Miasto i polityka – XIX w. Burkhardt „miasto-państwo”;
v Polis etymologia- twierdza w językach indoeuropejskich, później Akropolis, a polis to też tereny otaczające;
v Najpierw polis jako miasto, potem wspólnota polityczna;
v Na podstawie źródeł literackich i archeologicznych możemy wnioskować o powszechności idei murów miejskich, pomimo że ponad połowa archaicznych poleis nie była obwarowana
v O wielkości osady wnioskujemy po położeniu cmentarzy, bo mury wszystkiego nie ogradzały;
v Trudno określić gęstość zaludnienia; wiek ciemny- domy absydalne;
v Synojkizacja – polityka- rezygnowanie ze zgromadzeń gminnych na rzecz rady; zlanie się dwóch sąsiadujących polis; rozrastanie się skupisk osadniczych i łączenie w jedno polis;
v Wzrost liczby ludności w VIII w. – duże cmentarze-duża śmiertelność;
v Budynki publiczne spełniające funkcje administracyjne przed VI w. należą do rzadkości;
v Być może nie przetrwały, albo nie było potrzeby ich budowy bo narady w domu wodza, lub organizacja polityczna za słabo rozwinięta w VIII w.
v W okresie klasycznym politycznym i administracyjnym centrum polis była agora ;
v Agora - zbierać się razem;
v Albo otwarta przestrzeń, albo specjalnie wyznaczona pod to budowla;
v Gospodarka-rolnictwo ale też handel czy wyroby z metali;
v Dyskusyjne czy rynek w mieście, o tym wiemy z V w.
v Każda poleis miała swój zespół kultów i obrzędów, kalendarz sakralny
v Każda poleis bóstwo opiekuńcze, kult w miejscu uświęconym, konieczny ołtarz, a nie świątynia;
v Budowano świątynie, bo to symbol tego, że poleis potrafi zapewnić sobie lojalność obywateli;
v Ale niekoniecznie musiało istnieć polis, by wznieść świątynie;
v Sanktuaria umieszczano poza poleis, wyznaczały jego zasięg; raczej jednak miały pokazać wpływy osoby wznoszącej;
v W okresie archaicznym nie wszystkie tereny Grecji pokryte były poleis- w niektórych występowały ethne
v Ethne –populacje rozproszone na terytorium pozbawionym ośrodków miejskich, zjednoczone politycznie i kultowo, obyczajowo mające jedno zgromadzenie i wspólnie oddające cześć bóstwu w wyznaczonym miejscu;
v W skład etnos mogły tez wchodzić polis, to rożne poziomy organizacji politycznej; autor w to nie wierzy;
v Ethnos mają nazwy od regionów, poleis od miast, ethnos mogą być rozproszone lub skupione;
Nowe domy za morzami
v Migracja- masowe przemieszczanie się luźno zorganizowanych grup przed pojawieniem się osiadłych wspólnot politycznych, znana po upadku mykeńskich pałaców;
v Migracje np., Dorów, Achajów, jonów;
v Fabularny charakter tradycji migracyjnej, ale prawda, że koniec okresu mykeńskiego to ten czas;
v Kolonizacja- bardziej zorganizowane zamorskie wyprawy podejmowane od II połowy VIII w. p.n.e. przez poleis nad morze śródziemne i czarne;
v Kolonizacje mają bardziej pewny historycznie rodowód; zasięg kolonizacji wyznaczają naczynia;
v Upadek kultury mykeńskiej nie oznacza zakończenia handlu
v Naksos Chalkidiki pierwsza kolonia na Sycylii, aktywność kolonizacyjna też w okolicach Hellespontu;
v Kolonizacja sposób w jaki przebiegała znamy z inskrypcji z V w. m.in. nie wolno było wystąpić przeciw metropolii (apoikia- kolonia)
v Wśród historyków starożytnych często nie ma zgody co do daty, a nawet założyciela kolonii;
v Odrzucenie historyczności faktu, jakby Trojańczycy jako pierwsi skolonizowali Italię;
v Być może tyle wiemy, bo coroczne uroczystości upamiętniające założenie kolonii i przekazywanie szczegółów tego procesu;
v To, że ceramika w jakimś stylu jest w danej kolonii nie oznacza, że to jest kolonia tego miasta!;
v Taras- kolonia Sparty; pod koniec VIII w. p.n.e.; tylko czy Taras czy Falantos <sprzeczne informacje>
v Status oficjalnej kolonii Sparty pod koniec okresu archaicznego; założyli to ‘wyrzutkowie”
v Pismo spartańskie, tradycje, bóstwa, urzędy w Tarsie;
v Kolonizacja bo głód ziemi <przyrost naturalny, podział majątku na nieefektywne małe działeczki> i chęć poprawienia swojej pozycji;
Zmienna natura władzy
v Grecka polis raczej prymitywnym państwem niż społeczeństwem bezpaństwowym-aparat władzy, monopol na przymus i armia;
v Basileus; wysoki urzędnik; monarcha ludności niegreckiej; mityczny władca regionów greckich;
v Czy dziedziczna władza była rozpowszechniona w Grecji? Na podstawie eposów Homera wnioskujemy, że nie bo np. ktoś jest królem mimo że jego ojciec wciąż żyje;
v u Homera basileus to raczej „bigman”, który swą pozycję zawdzięcza charyzmie i zdolności zjednywania sobie poparcia, a nie urzędowi;
v phylon – niewielka grupa zwolenników zjednoczona wokół jednej osoby, phrarta – kilka phylon, potem to fratrie wchodzą w skład fyl (w okresie klasycznym- od V w.); zjednoczenie oparte na zasadzie terytorialności, a nie pokrewieństwa;
v w eposach nie ma zagwarantowanej sukcesji dziedzicznej, ale istnieje;
v arystokracja pojawia się przed powstaniem państwa; wyróżniają ją wpływy i pozycja, a nie urzędy;
v Sparta- 4 gminy dwóch królów bo na czele każdej stał basileus i dwóch zawarło umowę a dwóch wolało się podporządkować ;
v Arystokracja wyłania się wskutek powiększania się liczby basileusów, obsadzania przez nich wyspecjalizowanych urzędów przez członków ich rodziny;
v Nomi – układa prawa np. Drakon a politeiai prawa i ustroje np. Solon;
v Sprawowanie urzędów związanych z wykonywaniem wymiaru sprawiedliwości podzielone czasowo raczej nie po to, by zapobiec tyranii, ale by zapewnić jednakową możliwość wywierania wpływów przez arystokrację;
v Elity w VII w dobrowolnie porozumiały się co do rotacji urzędów, ale nie wszyscy chcieli się temu podporządkować;
v Tyrani – w źródłach zawsze najgorsze cechy, arystokracja odsunięta na ubocze; w przeciwieństwie do władzy monarchy jego władza jest niekonstytucjonalna;
v Arystoteles władza tyrana wyrasta z władzy monarchy, który zaczyna zachowywać się coraz bardziej despotycznie;
v Ale przyznaje że mogą być też z oligarchii lub najwyższych urzędów;
v Tyrania jako powrót do sytuacji sprzed wyłonienia arystokracji, gdy władza w rękach basileusów; bo wynika z autorytetu i niestała;
v Ważna biegłość militarna i sportowa;
v Popisywanie się przez hojność i ciągłe promowanie się, mecenasowanie sztuce;
v 27 ze 100 polis doświadczyło tyranii;
EKSKURS I – OPOWIEŚĆ KU PRZESTRODZE – FEJDON Z ARGOS
v Wg Arystotelesa Fejdon i inni tyrani zostali tyranami w związku z władzą królewską;
v U Herodota 70te VI w, Arystotelesa –przed VII w;
v Zalotnik do córki Klejstenesa;
v Igrzyskami sam kieruje, ustala system miar i wag;
v Syn tyrana z Argos;
v Kłótnie kiedy żył;
v Wcześniejsza dominacja Argiwów to mit, ukuty w VI w. mit że ich przywództwo nad Argos w chwili, gdy na potęgę wyrastała w rzeczywistości Sparta;
v Fejdon wymyślony, dlaczego Argos miałoby narzucać system miar i wag, skoro to już Egina prowadziła szerszą działalność handlową.
WALCZĄC ZA OJCZYZNĘ
v U Herodota ok. 485 Kserkses zwołuje Persów na naradę i przedstawia plan ataku na Grecję;
v Hellenowie dziwni, bo sami sobie wypowiadają wojny i prowadzą ją na gładkiej równinie – liczne straty- każdy przegrany;
v HOPLITA – ciężkozbrojna piechota, jego rynsztunek to panoplia; duża okuta brązem drewniana tarcza; wg Diodora nazwa hoplita od tarczy (hoplon);
v Włócznia, miecz, Hełm;
v Tworzyli szyk zwany falangą;
v Nieporęczny ciężki rynsztunek, walka wręcz, napieranie, walczą pierwsze szeregi;
v Falanga szybciej niż rynsztunek; epos Iliada przesuwamy z VIII na VII wiek bo taki ustrój władzy i falanga;
v Czy eposy i malarstwo oddaje rzeczywistość autora? Niekoniecznie, elementy archaizacji;
v Czy wszyscy w falandze równi? Nie, bo każdy inne uposażenie;
v Przód i tył najlepiej wyszkolony i wyposażony;
v 4 klasy solona od najwyższej – pentakosiomedimnoi powyżej 500 medymnów (miar produktów rolnych); hippeis 300; zeugitai 200, thetes ;
v 500 to przesada;
v Nie każdego stać na napierśniki;
v W pierwszym szeregu arystokracja; to mit, że falanga Sparty jednorodna, tam też lepiej i gorzej uzbrojeni;
v Najazd- najczęstsza przyczyna wrogości, motywowany chęcią odwetu lub wzbogacenia się;
v Wojna archaiczna top raczej nie wojna o terytorium, bo często nie na sąsiednich;
v Pierwsze próby kolonizacji z VIII w. mają charakter prywatny;
v I wojna messeńska między Messeńćzykami a Spartą charakter terytorialny; 685-668; Pauzaniasz pisze; ale może się mylić;
v Druga wojna messeńska lata 30 VII w.
v Nie wszyscy Meseńczycy zostali helotami;
v Bunt helotów 60te VII w, gdy zupełne zniewolenie;
v Zajęcie terenu mniej istotne niż wyzysk ludności;
v Meseńczycy uciekają na południe Italii, Sycylię i północ Afryki;
DEFINIOWANIE WSPÓLNOTY POLITYCZNEJ
v Herodot – Klejstenes ustanowił demokrację w Atenach ok. 508 r, początek demokracji;
v Inne teorie- wraz z początkiem kształtowania się poleis;
v Demokracja demos- wolni mieszkańcy poleis, kratos- sprawować władzę; w VII w. Ajschylos użył w Błagalnicach tej nazwy, wtedy też Demokrates;
v Masy odebrały władzę wcześniej rządzącej arystokracji;
v Już u Homera lud uczestniczy, ale nie wiadomo, czy może się odzywać w trakcie narad basileusów (Tersytes);
v Rada ludowa- boule, demos; ich ustawy musi zatwierdzić Rada 500 i cały demos;
1. Wielka Retra – Tyrtajos, Plutarch; na pewno nie była proroctwem wyroczni, bo zapisana prozą; koncentruje się na suwerennej władzy zgromadzenia; w Sparcie - ustawy Likurga, będące faktycznie zbiorem praw zwyczajowyh, oparte rzekomo na słowach wyroczni delfickiej, przyjęte za milczącą zgodą i przestrzegane przez wszystkich obywateli.
v Czy Likurg, który miał dostać od pytii w Delfach konstytucję Sparty istniał? Problemy z datowaniem (IX-VII w.);
v Ustrój ustanowiony przez wielką retrę – władza 2 dziedzicznym królom i radzie starszych (geruzja) 30 członków w skład jej wchodzili też 2 królowie; zapewne sama arystokracja;
v Demos zgromadzenie ludowe wydaje zgodę na uchwały geruzji, ale bez prawa weta, funkcje kontrolne 5 corocznych eforów;
v Wielka Retra najpewniej z VII w. związana z rządami Polidorosa i Teopompa; jeden z najstarszych greckich dokumentów konstytucyjnych;
v Lud zdobywa na znaczeniu gdy się samookreśla, określa kto jest demosem mogącym barć udział w życiu politycznym, a kto nie;
v Reformy Klejstenesa – VI w. Ateny, 10 fyl; fylarchos na czele; attyckie wsie (demy) zostały podporządkowane fylom;
v Ziemia zapewne zbywalna, publiczna i prywatna;
v Niewolnicy, najemcy, dzierżawcy;
v Solon 594 zakaz poręczania pożyczek własną osobą skasował długi i sprowadził do ojczyzny sprzedanych za długi;
v Za Solona wszyscy obywatele mają prawo brać udział w zgromadzeniu (Plutarch);
v Ale tak naprawdę Solon nie był twórcą demokracji bo po jego reformach dopiero w 460 się to „konstytuuje” , a on sam gardzi demosem;
v Kobiet nie wyłączono z życia politycznego, bo nigdy tego nawet nie rozważano, wymagano od nich by opiekowały się domem i rodziły dzieci;
OCENIĆ SPARTAŃSKI MIRAŻ
v Dominacja Aten w okresie archaicznym podstawy narodzone;
v Ale Sparta archaiczna to miraż, polityczne, filozoficzne i ideologiczne cele;
v Dokumenty o archaicznej Sparcie- Ustroj polityczny Sparty i żywot Likurga Plutarcha
v Ksenofont o ustroju, związany długiem wdzięczności ze Spartą;
v Fakt faktem, że niektóre instytucje Sparty na tle innych poleis były wyjątkowe jak choćby kultura materialna (oryginalne wzorki);
MIASTO TEZEUSZA
v Z pobudek osobistych Harmodios i Aristogejton zabili Hipparcha- symbol; niby obalenie tyranii i nadanie demokracji Artenom (514);
v Hippasza który razem z Hipparchem rządził wyganiają spartanie;
v 18stka zapis do demu jeśli nie chcę utracić praw obywatelskich
v Na cze3le każdej z 10 fyl strateg corocznie ;
v Rada 500 po 50 losowo wybranych z każdej z fyl (pryatanie)
v Też Klejstenesowi przypisuje się ustanowienie ostracyzmu ale to raczej instytucja symboliczna 10 razy tylko teoretyczna kontrola demos nad arystokracją wy6ganie na 10 lat ale zachowuje majątek; 6000 tys. głosów
v Wszyscy mieszkańcy attyki mają równe prawa i obowiązki; 2500 tys. km 2, Sparta 7,5
v Tezeusz mitycznym ‘zjednoczycielem’ Attyki;
v Pełne polityczne zjednoczenie nie za Tezeusza a wskutek reform Klejstenesa i być może to była jego podstawowa motywacja;
v Zdaniem Halla reformy Klejstenesa to efekt końcowy jednoczenia, a proces zaczął się w VI w. p.n.e. bo z tego okresu pochodzą ceramiki czerwono figurowe przedstawiające Tezeusza;
v Synojkizm – jednoczenie;
v A może zjednoczenie Pizystrat bo to on ustanawia sądy gminne i w opowieściach o Tezeuszu można doszukać się aluzji do Pizystrata;
v Pizystratydzi dążyli też do zjednoczenia przez ustanawianie wspólnych świąt ;
v Pizystrat ustanowił panateje w 566 ?
ŹRÓDŁA UTRZYMANIA
v Spór prymitywistów z modernistami : gospodarka tylko w obrębie małych jednostek / na poziomie XV wiecznym co do zasady;
v Formaliści – gospodarka to odrębne zagadnienie /substantywiści – zależna tez od kultury itd.;
v Rolnik ma ziemię z niej nadwyżkę albo i jej nie ma ale pracuje u kogoś okresowo i tak zarabia, ale nie jest niewolnikiem;
v Heloci z Lakonii są rolnikami;
v Opis w pracach i dniach Hezjoda; dziedziczne, rozdrobnienie, dwupolówka, ale może też i bardziej wydajny płodozmian;
v Naukratis port handlowy w Egipcie, tylko tam Grecy mogą prowadzić wymianę handlową; kolonia Greków;
v VI w. wzrasta znaczenie handlu nastawionego na maksymalny zysk;
v Monety początków upatruje się w VI w. ; niby żeby ułatwić handel ale za duże nominały jak na handel więc dla państwa przy podatkach ;
WYOBRAŻENIE GRECJI
v Podbijając Grecy nie zauważali różnic, zmuszali do posłuszeństwa poddając w niewolę i dochodziło do stabilizacji stosunków dopiero po kilku pokoleniach;
v Przed V w. trudno mówić o czymś takim jak język grecki, to raczej zbiór dialektów, podobnie jest z kulturą;
v Kultura importowana ;
v Fascynacją kulturą Lidii;
v 564 imperium Krezusa zdobywa pers Cyrus II;
v Persowie tolerancyjni; 499 tyran Miletu podnosi bunt greków przeciw persom;
v Wspomagają Milet Ateny i Eretria;
v 6 lat oblężenia i Milet upada; powstańcy srogo ukarani;
v Wyprawa morska, ambicje imperialistyczne persów ; 490 maraton Dariusz
v Plateje pomagają, Sparta wymawia się świętem;
v Ateńczykami dowodzi Temistokles i Arystydes
v Zwycięstwo Aten bo wzięli wojska perskie we flanki;
v Dla persów to nie było dotkliwe ale irytująca była duma greków i w 486 Kserkses;
v Kserkses żąda daru z ziemi i wody (symbol podporządkowania się) m.in. Sparta i Ateny odmawiają i pod przywództwem Sparty 480 leonidas król Sparty każe wszystkim wracać bo zdrada poza 300 spartańskimi hoplitami tebańczykami i Beocją Termopile maksymalna klęska;
v Persowie osłabieni i jeszcze sztormy więc ich flota cierpi;
v I bitwa pod Artemizjonem nierozstrzygnięta wodna (480);
v Temistokles namawia wszystkich y opuścili Ateny więc pustki, potem zwabia do cieśniny w Salaminie persów i niszczy ich flotę 480;
v 479 Persowie Mardoniusza zostają pokonani przez ateńsko-spartańskie wojska Pauzaniasza;
v Kartagińczycy z Fenicji namówieni przez Kserksesa do zwalczenia z zachodem Grecji kontynentalnej południem Włoch i Sycylią nawet wygrywają pod Himerą (480 dowodzi Hamilikar) ale ostatecznie przegrywają;
v Po tych przygodach grecy określają swoją tożsamość innych nazywając barbarzyńcami, wyśmiewa barbarzyńców Arystofanes;
v Zdrada kolaboranci ostracyzm;
v Panhellenizm od VIII w.? raczej nie bo np. formalizacja świąt dopiero VI w.;
PISZĄC HISTORIĘ GRECJI ARCHAICZNEJ
v Pierwsza święta wojna w związku z napadaniem na grupy pielgrzymek podążających do świątyni delfickiej, druga 448/7;
v Nie wiadomo czy I była bo brak źródeł, tylko późniejsze;
v Wiele rzeczy pominął bo często są problemy ze źródłami i ma wątpliwości co do tego, czy tak było naprawdę;
v Górna granica archaicznej części historii Grecji to 1200 r. p.n.e., bo katastrofa mykeńskich pałaców, dolna 479.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz